By Maturzaki.pl 
Jak wyglądała matura przed wojną?
Matura, czyli egzamin dojrzałości, była ważnym etapem edukacyjnym również w Polsce międzywojennej. Choć współcześnie kojarzy się z kilkoma pisemnymi i ustnymi egzaminami, przed wojną była znacznie bardziej wymagająca – zarówno pod względem zakresu materiału, jak i samego przebiegu. Dla wielu uczniów była to prawdziwa próba intelektualnej i psychicznej dojrzałości.
Elitarny charakter matury
W okresie II Rzeczypospolitej (1918–1939) dostęp do edukacji średniej, a tym bardziej do matury, miało zdecydowanie mniej osób niż dziś. Ukończenie gimnazjum i zdanie egzaminu dojrzałości dawało prestiż społeczny i otwierało drogę na studia, ale było udziałem mniejszości młodzieży, głównie z rodzin inteligenckich lub zamożniejszych warstw społecznych.
Struktura matury
Egzamin maturalny składał się z dwóch części – pisemnej i ustnej. Najczęściej przeprowadzano go pod koniec maja lub na początku czerwca.
Część pisemna:
Obejmowała zazwyczaj:
- język polski – uczniowie pisali rozprawkę na jeden z kilku tematów. Często wymagana była umiejętność cytowania klasyków literatury i wykazania się stylem.
- język łaciński lub język obcy – tłumaczenie tekstu, analiza gramatyczna.
- czasami matematyka lub historia, zależnie od profilu gimnazjum (np. humanistycznego lub matematyczno-przyrodniczego).
Część ustna:
Uczniowie musieli odpowiadać ustnie przed komisją egzaminacyjną. Zakres był szeroki:
- literatura polska – znajomość lektur, epok literackich, twórczości pisarzy.
- historia i geografia – szczególnie historii Polski.
- matematyka lub nauki przyrodnicze – w zależności od szkoły.
- język łaciński lub nowożytny – tłumaczenie tekstu, rozmowa.
Uczeń losował pytania z przygotowanych zestawów, miał chwilę na przygotowanie się, po czym odpowiadał ustnie. Często pytano o aktualne wydarzenia, lektury, a także sprawdzano umiejętność logicznego myślenia i wypowiadania się pełnymi zdaniami.
Surowa komisja i wysoki poziom
Egzamin odbywał się przed komisją złożoną z nauczycieli szkoły oraz przedstawiciela Kuratorium Oświaty. Panowała powaga i dyscyplina – uczniowie przychodzili w odświętnych strojach, w ciszy oczekiwali na swoją kolej. Egzaminatorzy byli wymagający, a kryteria oceniania – surowe.
Nie było ściągania ani taryfy ulgowej – zdanie matury naprawdę świadczyło o wysokim poziomie wiedzy i kultury osobistej.
Znaczenie matury
Zdanie matury przed wojną dawało prawo do wpisu na uczelnię wyższą bez dodatkowych egzaminów. Posiadanie „świadectwa dojrzałości” było czymś, co stawiało absolwenta w gronie elity intelektualnej. Było to nie tylko osiągnięcie edukacyjne, ale również symbol odpowiedzialności, samodyscypliny i wysokich aspiracji.
Zdjęcie: screen Instagram / archiwum_akt_nowych / Gimnazjum w Brzeżanach; AAN, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w Warszawie, sygn. 148